Hindoeisme

Hindoeïsme

Het hindoeïsme heeft geen stichter. Het oudste heilige geschrift, de Rig Veda, zou ontstaan zijn rond 5.000 voor Christus. Men heeft geprobeerd om de Veda’s te dateren. Daarbij kwamen ze uit op 12.000 tot 4.000 v. Chr. Volgens de hindoe-visie zijn de Veda’s tijdloos. Ze zouden bij het ontstaan van de mensheid zijn ontstaan.
Het hindoeïsme kun je zien als een vorm van leven, eerder dan dat ze een aantal vaste geloofspunten hebben. Hindoes gaan naar voor de godsdienstoefening naar de tempel of blijven thuis.
Sommige hindoes bidden iedere dag, anderen bijna nooit. Bidden en de tempel bezoeken zijn niet verplicht. Aan iedereen wordt overgelaten zelf te beslissen wat het beste is voor hem/haar. Maar alle hindoes delen een aantal geloofspunten. Hindoes geloven dat bij iemands dood zijn ziel voortleeft en herboren wordt in een ander lichaam van een mens of dier. De kwaliteit van je volgende leven hangt af van de manier waarop je je in je eerdere leven hebt gedragen. Als je goed leeft, word je herboren in een hogere vorm van leven. Als je slecht hebt geleefd, word je herboren in een lagere levensvorm. Deze keten van daden en hun gevolgen wordt karma genoemd.
Het uiteindelijke doel van het leven van een hindoe is moksha of verlossing, loskomen van de cyclus van samsara. Hoe beter iedere hergeboorte, des te dichter kom je bij moksha. Moksha wordt ook gezien al shet moment waarop je individuele ziel, atman, opgaat in de opperste geest Brahman.
Binnen het hindoeïsme zijn verschillende stromingen. Sommigen zeggen, dat er vele goden zijn (poly-theïsten), of de ziel is 1 met God (monisten), of elke ‘god’ is een facet van de ene God (monotheïsten)
Een aantal bekende goden zijn:
• Brahma: vertegenwoordigt het scheppende aspect van God in de drie-eenheid Schepper/Onderhouder/Vernietiger. Hij wordt afgebeeld met vier hoofden die naar de vier windrichtingen kijken. Hij rijdt op zwanen of zit op een lotusbloem. Zijn vrouw is de godin van de kunst en het onderwijs Sarasvati.
• Vishnu: is de Onderhouder en doordringt alles in het universum. Hij wordt vaak afgebeeld op een adelaar of slapend op een reuzenslang. Zijn vrouw is Lakshmi, de godin van de schoonheid en de rijkdom.
• Shiva: is de vernietiger van alle kwaad in het heelal. Hij heeft een drietand als symbool van vernietiging. Op zijn voorhoofd draagt hij het derde oog van de kennis. Zijn vrouw is Parvati.
• Krishna: wordt wel de God van de liefde (bhakti) of devotie genoemd. En is tevens de koning die met Arjuna de strijd leverde in de Marabharata-oorlog. Ook Krishna wordt gezien als een grote historische goeroe die geassocieerd wordt met yoga.
• Rama: de held van het heldenepos de Ramayana, dat het verhaal vertelt van zijn overwinning op de boosaardige koning Ravana. Rama wordt aanbeden als de ideale mens: knap, vriendelijk, dapper en trouw. Een goede held, rechtvaardige koning en een goeie echtgenoot. De apengod Hanuman, die Rama helpt om Ravana te verslaan, wordt zelf ook als god vereerd. Rama is de zevende incarnatie van Vishnu.
• Durga: Ze wordt gezien als één van de vormen van Devi (de Godin). Ze belichaamt het centrum van de kracht (Shakti), waarmee het universum is gecreëerd. Ze wordt vaak afgebeeld met veel armen met wapens en rijdend op een tijger. Hiermee zou zij vele demonen verslagen hebben.
• Ganesha: de god met het "olifantenhoofd", neemt hindernissen weg en is de beschermheilige van reizigers. Hindoes bidden tot Ganesha voor ze aan iets nieuws beginnen, zoals een nieuwe baan of wanneer ze verhuizen.
De heilige boeken zijn dus de Rig Veda, het oudste en heiligste geschrift. Andere belangrijke hindoe teksten zijn de Upanishaden en twee lange gedichten, de Mahabharata en de Ramayana. De Bhagavad Gita is het belangrijkste en meest geliefde deel van de Mahabharata. De tekst vertelt het verhaal van een oorlog tussen twee koninklijke families, die de macht over een rijk wilden hebben. De Bhagavad Gita, het lied van de heer, speelt zich af op het slagveld, vlak voor het vechten begint.
Dan is er nog het kastenstelsel. Dat zijn onder andere de Brahmanen (priesters), Kshatriya’s (edelen en soldaten), Vaishya’s (kooplieden) en Sudra’s (dienaren). Buiten het kastenstelsel zijn er mensen die werk doen wat als vuil of ondergeschikt wordt gezien, zoals de straat vegen. Zij werden wel ‘onaanraakbaren’ genoemd, maar staan tegenwoordig wel bekend als de ‘geregistreerde kaste’. In het verleden werd het kastenstelsel streng toegepast en raakten mensen van hogere en lagere kasten nooit vermengd. Tegenwoordig is het minder streng, maar heeft het nog steeds invloed op de plaats waar mensen wonen, op wat voor baan ze hebben en met wie ze trouwen.
Veel hindoes zijn vegetariër. Ze geloven in het principe van geweldloosheid of ahimsa, wat onder meer inhoudt dat ze niet mogen doden voor hun voedsel. Een karakteristieke vegetarische hindoe-maaltijd bestaat uit rijst of chapatti’s (ronde platte broden, verschillende kruidige groenteschotels, dhals (linzen), dahi (yoghurt) en zuur. Hindoes behandelen koeien als heilige dieren en eten nooit rundvlees. Ook niet als ze geen echte vegetariërs zijn. Hindoes geloven in rencarnatie van dier, mens en plant. Alles wat leeft en vooral vee is heilig.
Hindoes hebben verschillende feesten. Het kleurrijke Holi-feest markeert het eind van de winter. Op de avond voor Holi worden brandstapels gebouwd om poppen van de heks Holika te verbranden. De legende vertelt dat Holika haar neef probeerde te doden omdat die Vishnu vereerde, maar zelf gedood werd. Op de dag van Holi zelf trekken de mensen oude kleren aan en overgieten elkaar met gekleurd poeder en water. ‘s Avonds bezoeken mensen hun familie en geven lekkernijen en cadeaus. Holi is ook een bijzonder feest voor boeren. Zij vieren de eerste lente-oogst.
Divali is het lichtjesfeest en de viering duurt vijf dagen. Mensen versieren hun huizen en tempels met kleine lichtjes, die diva’s heten. De lichtjes zijn bedoeld als wegwijzers voor de held Rama naar Ayodhya na zijn overwinning op Ravana. Er is een hoop vuurwerk in iedere stad en dorp. Divali is ook gewijd aan Lakshmi, de godin van rijkdom. En geeft het begin van het hindoe-nieuwjaar aan. Het Dussehra-feest duurt tien dagen. Op sommige plaatsen heet het Ram Lila. Er worden toneelstukken opgevoerd over het leven van Rama en worden grote poppen van Ravana verbrand. Op andere plaatsen heet het feest Durga Puja en wordt de overwinning van Durga op de stiergeest Mahishasura ermee gevierd.
In het dagelijkse leven gebruiken de hindoes dezelfde kalender als wij. Familie is voor hindoes heel belangrijk. Bij vieringen komt de familie bij mekaar.
Wanneer er een baby geboren is, voltrekt een priester een speciale gelegenheid, waarbij hij bidt om gezondheid en welzijn voor de moeder en het kind. Tien dagen na de geboorte krijgt een baby tijdens de plechtigheid zijn naam en wordt de horoscoop van het kind nagetrokken. Die laat de stand van de sterren en planeten zijn ten tijde van de geboorte.
Voor jongens uit de drie hoogste kasten vindt de belangrijkste plechtigheid in hun jeugd plaats tussen hun negende en elfde jaar. Dan krijgen ze van de priesters hun heilige draad. Die moeten zij heel hun leven over hun linker schouder en onder hun rechter arm dragen. Het is een teken van een nieuwe fase in hun leven, waarin zij meer te weten komen over hun godsdienst en meer verantwoordelijkheid gaan dragen.
De rode stip op het voorhoofd van een hindoe is voor sommigen een religieus symbool. Voor anderen ook een mode verschijnsel. Iedere hindoe geeft zijn eigen invulling met een eigen betekenis aan de rode stip.
Als een hindoe gebeden heeft of een tempel heeft bezocht dan smeert de priester een teken op het hoofd tegen de haargrens aan: een tika of tilaka. De tika is een mengsel van rijst, water en gekleurd poeder. Meestal krijgen getrouwde mensen een rood teken, niet-getrouwde mensen krijgen vaak een gele of oranje kleur op.
Bij sommige hindoe-groepen geeft de rode stip aan dat de vrouw getrouwd is. Ook bij mannen kan dit het geval zijn, want bij hindoes is rood de kleur van het huwelijk. De rode stip -of een sieraad dat vrouwen op hun voorhoofd hebben geplakt- wordt ook wel gezien als een extra ‘oog’. Een symbolisch oog dat naar binnen gericht is om je eigen gedrag te bekijken. Sommige hindoes geloven dat dit ‘oog’ hun contact met de goden is en dat ze zo een kijkje in de godenwereld kunnen nemen.
Een mantra is een mystieke klank, of een serie van klanken, die bij een bepaalde godheid behoort. Vooral bij het beoefenen van yoga heeft het uitspreken van deze mantra's een belangrijke functie. De belangrijkste mantra is de klank 'Ohm', die door velen als de oerklank, de wortel van alle klanken, wordt beschouwd. Uit de klank Ohm zou het hele universum zijn ontstaan. 'Om' staat gelijk aan het verleden, het heden en de toekomst.
Elke heilige tekst of zin moet voorafgegaan worden door het woord 'Om'. Het mediteren op de klank 'Ohm' leidt uiteindelijk tot de verlichting. De kracht van deze mantra is daar door belangrijker geworden dan alle Veda-teksten en offers bij elkaar, want alleen 'Ohm' is onverwoestbaar en is het symbool van het Absolute, het brahmaan.